Το σύντομο κείμενο Vortex, που δημοσιεύτηκε από τον Pound –με μορφή μανιφέστου- στο πρώτο τεύχος του περιοδικού Blast [Λονδίνο, 20 Ιουνίου, 1914], εκθέτει τις αρχές της ποιητικής πρακτικής, την οποία ο ποιητής ακολούθησε στα Cantos. Σύμφωνα με τον Pound στην αρχή κάθε ποιητικής δημιουργίας βρίσκεται η συγκίνηση, όπως ακριβώς την ορίζει η ψυχολογία: μια κατάσταση διέγερσης που χαρακτηρίζεται από υποκειμενικά αισθήματα, συνοδεύεται συχνά από φυσιολογικές μεταβολές και παρακινεί το υποκείμενο σε δράση. Κάθε έντονη συγκίνηση διαμορφώνει ένα θεμελιώδες διανοητικό σχήμα, μια πνευματική δομική μονάδα, η επανάληψη της οποίας μπορεί να οδηγήσει σε μιαν εικόνα, υπό την έννοια ενός περίπλοκου συστήματος μορφών. Η ιδέα θεμελιωδών πνευματικών στοιχείων από τα οποία προκύπτει το σύνολο των επιμέρους πνευματικών δράσεων: ιδέες, έννοιες, επιστημονικές προτάσεις και καλλιτεχνικές μορφές, διατρέχει τον ανθρώπινο στοχασμό από τις πρώτες ιστορικές εμφανίσεις του, και μάλιστα πρόκειται για μια πρωταρχική σύλληψη.
Οι αρχαίοι μάγοι έδειχναν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα γεωμετρικά σχήματα, πράγμα που συνεχίστηκε σταθερά στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία, στον μεσαιωνικό λογικισμό, στον διαφωτιστικό ορθολογισμό και τελικά στον ίδιο τον κλασικό γερμανικό ιδεαλισμό. Το σχεδόν αποκρυφιστικό ένδυμα της χεγκελιανής φιλοσοφίας δεν κατάφερνε να κρύψει την αυστηρή γεωμετρική συγκρότηση του συστήματός του, η οποία στηριζόταν σ’ ένα απόλυτα σφαιρικό θεμελιώδες πνευματικό στοιχείο: την απόλυτη, αυτοπροσδιοριζόμενη, αυτοαναπτυσσόμενη ιδέα. Στην ίδια γραμμή κινήθηκε και η φαινομενολογία, ως μία από τις τελευταίες μορφές φιλοσοφικού ιδεαλισμού. Οι περίπλοκες εικόνες, με τις οποίες παρουσιάζεται μπροστά μας η πραγματικότητα, θεμελιώνονται σε στοιχειώδεις πνευματικές δράσεις. Αλλά επειδή το υποκείμενο δεν μπορεί να προσλάβει τα πράγματα παρά μονάχα αποβλέποντας σε κάποια εμπειρική, καθημερινή σχέση μαζί τους, οι στοιχειώδεις αυτές δράσεις επαναλαμβάνονται συνεχώς και δημιουργούν πολύπλοκες εικόνες, οι οποίες τις σκεπάζουν, τις απομακρύνουν στο βάθος της συνείδησης. Μονάχα μια συστηματική απαλλαγή του υποκειμένου από τις συσσωρευμένες προφάνειες, από τις καθημερινές βεβαιότητες δηλαδή, μπορεί να σημάνει μιαν επιστροφή στον βασικό, θεμελιώδη, στοιχειακό τρόπο με τον οποίο πρωτοσχετίστηκε με τα πράγματα. Αλλά αυτή η επιστροφή στην πρώτη-πρώτη εμπειρία του κόσμου είναι επιστροφή σε μια στατική εικόνα.
Από την άποψη της γνωσιολογίας, ο Μαρξ εισήγαγε την ιδέα πως όχι μόνο η πραγματικότητα είναι δημιούργημα της γνωστικής δύναμης του υποκειμένου -ιδέα πολύ παλιά- αλλά και το ίδιο το υποκείμενο είναι δημιούργημα της πραγματικότητας. Η πρωτογενής εμπειρία του σχετισμού με τα πράγματα είναι μια ενιαία δράση, που διαμορφώνει το γνωριζόμενο αντικείμενο και το γνωρίζον υποκείμενο στην προοπτική του ιστορικού χρόνου. Συνεπώς, η επιστροφή σε μια στατική πρωτογενή εμπειρία δεν έχει κατεύθυνση προς τα πίσω, διότι τότε δεν θα υπήρχε ούτε το πράγμα ούτε το υποκείμενο, που υπάρχουν την στιγμή της ανάληψης του φιλοσοφικού έργου της διαύγασης του κόσμου, της αναζήτησης της αλήθειας. Στην πραγματικότητα, η προσπάθεια επιστροφής στην πρωτογενή εμπειρία δεν είναι παρά μια ακόμη πρωτογενής εμπειρία, η οποία δεν αναλύει αλλά συνθέτει, δεν ξεκαθαρίζει αλλά δημιουργεί καθαρότητα. Από αυτήν την άποψη, η συλλογιστική του Pound είναι καθαρά υλιστική, μαρξιστική. Θεωρεί πως ενώ η βορτικιστική «εικόνα» πλάθεται από τη συστηματική επανάληψη ενός θεμελιώδους πνευματικού στοιχείου, η έννοια «εικόνα» δεν είναι ο καλύτερος τρόπος για να περιγράψουμε ένα βορτικιστικό δημιούργημα. Η εικόνα είναι κάτι στατικό και ο βορτικισμός στηρίζεται στην κίνηση. Γι’ αυτό, η οικοδόμηση ενός ποιήματος δεν στηρίζεται στην παράθεση εικόνων, με βάση την αναπτυσσόμενη συλλογιστική, όπως στον κλασικισμό ή ακόμα και στον δεξιό αγγλοσαξονικό ρομαντισμό, όπου το πάθος διακοσμεί κατά κάποιον τρόπο την ανάπτυξη των ιδεών, αλλά στην ανάπτυξη εικόνων που γεννούν η μία την άλλη, ξεκινώντας από το πάντα απλησίαστο θεμελιώδες πνευματικό στοιχείο. Κατά βάση, η κίνηση των εικόνων προέρχεται από την κινητικότητα, τη συσσωρευμένη ένταση των λέξεων, δεδομένου ότι οι λέξεις δεν είναι ερείπια μιας ψυχικής αρχαιότητας, που πρέπει να ανασκαφούν βαθύτερα, αλλά αρχαίες οντότητες που οικοδομούν συνεχώς κόσμους. Η αρχαιότητά τους είναι μία από τις μορφές που δημιουργούν, προκειμένου να χτίσουν τις προοπτικές τους.
Κατεβάστε το σύντομο αυτό κείμενο του Ezra Pound από τον παρακάτω σύνδεσμο.