"Το ουσιαστικό είναι ότι όλον αυτόν τον καιρό ήμουν απομονωμένος κοντά σε ανθρώπους που μπορούν σε γενικές γραμμές μάλλον δίκαια να χαρακτηριστούν επαναστάτες... Η επαναστατική νοοτροπία ήταν αποτέλεσμα του συστήματος Πολιτοφυλακής που δεν άλλαζε ριζικά στο μέτωπο της Αραγωνίας σχεδόν μέχρι του Ιούνη του 1937. Οι ομάδες της εργατικής Πολιτοφυλακής, που ήταν βασισμένες στα εργατικά συνδικάτα και αποτελούνταν από ανθρώπους με τις ίδιες περίπου ιδέες, είχαν αποτέλεσμα τη συγκέντρωση σ' ένα μέρος των πιο επαναστατικών ιδεών στην χώρα. Είχα πέσει σχεδόν κατά τύχη στη μόνη σημαντικού μεγέθους κοινότητα της Δυτικής Ευρώπης, όπου η πολιτική συνειδητοποίηση και η δυσπιστία στον καπιταλισμό ήταν πιο συνηθισμένα απο τα αντίθετά τους. Εδώ στην Αραγωνία βρισκόταν κανείς ανάμεσα σε δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους, που προέρχονταν κυρίως, αν όχι αποκλειστικά, από την εργατική τάξη, που ζούσαν όλοι στο ίδιο επίπεδο και που οι σχέσεις τους είχαν για βάση την ισότητα. Στη θεωρία ήταν η τέλεια ισότητα και ακόμα και στην πράξη δεν απείχε πολύ απ'αυτήν. Κατά κάποιο τρόπο θα ήταν αλήθεια να πούμε ότι δοκιμάζαμε μια προκαταβολική γεύση σοσιαλισμού, εννοώντας ότι η δεσπόζουσα νοοτροπία ήταν σοσιαλιστική. Πολλά απο τα συνηθισμένα κίνητρα της πολιτισμένης ζωής – σνομπισμός, απληστία, ο φόβος του αφεντικού κτλ- είχαν απλώς πάψει να υπάρχουν. Η συνηθισμένη διαίρεση σε τάξεις της κοινωνίας είχε εξαφανιστεί σε τέτοιο βαθμό, που θα ήταν αδιανόητος στο μολυσμένο από το χρήμα περιβάλλον της Αγγλίας. Δεν υπήρχε κανείς άλλος εκτός από τους χωρικούς και εμάς και κανείς δεν ανήκε σε κανένα αφεντικό. Φυσικά τέτοια κατάσταση πραγμάτων δεν μπορούσε να διαρκέσει. Ήταν απλώς μία προσωρινή και τοπική φάση σ' ένα τεράστιο παιχνίδι, που παίζεται σ'όλα τα πλάτη της Γής. Αλλά κράτησε αρκετά για ν' αφήσει τις επιδράσεις του σε όποιον την έζησε. Όσο και να έβριζε κανείς τότε, αντιλαμβανόταν ότι είχε έρθει σε επαφή με κάτι το πρωτοφανέρωτο και πολύτιμο. Είχε ζήσει σε μία κοινωνία όπου η ελπίδα ήταν πιο φυσιολογική κατάστασή από την απάθεια και τον κυνισμό, όπου η λέξη “σύντροφε” σήμαινε συντροφικότητα και όχι προσποίηση και απάτη, όπως γίνεται στι περισσότερες χώρες. Ανάσαινε κανείς τον αέρα της ισότητας. Ξέρω πολύ καλά ότι είναι της μόδα να αρνούνται ότι ο Σοσιαλισμός έχει σχέση με την ισότητα. Σε κάθε χώρα μια σημαντική μερίδα από καλοντυμένους καθηγητάκηδες και γραφιάδες των κομμάτων ασχολούνται πυρετωδώς να <<αποδείχνουν>> ότι ο Σοσιαλισμός δε σημαίνει τίποτα άλλο από έναν προγραμματισμένο κρατικό καπιταλισμό, με ανέπαφο το κίνητρο του κέρδους. Αλλά ευτυχώς υπάρχει επίσης ένα όραμα του Σοσιαλιασμού τελείως διαφορετικού. Αυτό, που τραβάει τους απλούς ανθρώπους στο σοσιαλισμό και τους κάνει πρόθυμους να ριψοκινδυνέψουν τη ζωή τους γι' αυτόν, η μυστικιστική ιδέα του Σοσιαλισμού για ισότητα. Και εδώ είναι που μου ήταν πολύτιμοι εκείνοι οι μήνες στην Πολιτοφυλακή. Γιατί οι Ισπανικές ομάδες την πολιτοφυλακής όσο διήρκεσαν ήταν κάτι σαν μικρογραφία αταξικής κοινωνίας. Σ' εκείνην την κοινότητα όπου κανένας δεν είχε την αγωνία του κέρδους, όπου υπήρχε έλλειψη των πάντων άλλα κανένα προνόμιο και καμία δουλοπρέπεια, έβλεπε κανείς ένα προμήνυμα για το πώς θα ήταν τα αρχικά στάδια του Σοσιαλισμού. Και αντί να με απογοητεύσει με προσέλκυσε ακόμη πιο γερά. Έκανε την επιθυμία μου να δώ τον Σοσιαλισμό να θριαμβεύει, πιο βαθιά απ ό, τι ήταν πριν. Αυτό ίσως να οφείλεται και στην καλή μου τύχη, που βρέθηκα ανάμεσα σε Ισπανούς. Με την έμφυτη καλοσύνη τους και την πάντα παρούσα επίδραση του Αναρχισμού, θα έκαναν ακόμα και τα αρχικά στάδια του Σοσιαλισμού ανεκτά αν τους δινόταν η ευκαιρία."
Τζωρτζ Όργουελ: Πεθαίνοντας στην Καταλωνία (1938)